Column: Vrijwillige kavelruil en vrijstelling overdrachtsbelasting

Sinds 1 januari 2024 is het ‘standaard’ tarief van de overdrachtsbelasting 10,4 %. Bij verkrijging van agrarische cultuurgrond geldt een voorwaardelijke vrijstelling, indien de cultuurgrond gedurende een periode van 10 jaar bedrijfsmatig wordt geëxploiteerd ten behoeve van de landbouw.

Ingeval van de overdracht van een agrarisch bedrijf, geldt voor de overdracht van de agrarische bedrijfsopstallen in beginsel het tarief van 10,4 % over de waarde van die opstallen. Een uitzondering hierop is als de verkrijging van deze opstallen plaatsvindt krachtens (vrijwillige) kavelruil. Daarvoor geldt een algehele vrijstelling overdrachtsbelasting. Het belang om een aankoop van agrarisch onroerend goed (met name bij de verkrijging van opstallen) middels kavelruil te laten plaatsvinden, is daarmee onmiskenbaar groot.

Kavelruil is een overeenkomt waarbij minimaal 3 partijen hun onroerende zaken ruilen. Het minimumvereiste is 3 inbrengers en 2 verkrijgers. In een kavelruilovereenkomst wordt de nieuwe verdeling van de kavels vastgelegd, welke overeenkomst wordt ingeschreven bij het kadaster. Ter uitvoering van de kavelruilovereenkomst vindt de levering krachtens kavelruil plaats. Het is bij een kavelruil dus van belang om meerdere transacties goed op elkaar aan te laten sluiten, zoals met name dezelfde datum van levering. Dit vraagt om een goede communicatie met alle partijen, waar de meerwaarde van de makelaar duidelijk naar voren komt.

Het notariaat toetst of een kavelruil aan de vereisten uit de Omgevingswet voldoet, zodanig dat er een beroep kan worden gedaan op de vrijstelling overdrachtsbelasting krachtens kavelruil.

In Noord-Holland begeleidt de Stivas kavelruilen. Klaver Agrarisch Vastgoed heeft vele kavelruilen in goede samenwerking met de Stivas opgezet en met succes afgewikkeld. Als de kavelruil ook ‘Stivas-waardig’ is (hier geldt dus een zelfstandige toetsing voor), dan kan er tevens een beroep worden gedaan op POP-3 subsidies, voor vergoeding van notaris- en kadasterkosten, en ten behoeve van werkzaamheden met betrekking tot bereikbaarheid en bewerkbaarheid.

Let op! Op dit moment werkt de overheid aan een aanpassing van de Omgevingswet, waarbij er met ingang van 1 januari 2025 beperkingen zullen gaan gelden voor de vrijstelling overdrachtsbelasting krachtens kavelruil. De verwerving van agrarische bedrijfsopstallen (landbouweis) blijven volgens het huidige wetsvoorstel wel onder de vrijstelling vallen, maar er gaat een voortzettingseis voor gelden. De opstallen moeten gedurende een periode van 10 jaar na verkrijging ten behoeve van de landbouw geëxploiteerd blijven.

Mw. mr. D.C.A. Bos-Klaver, Klaver Agrarisch Vastgoed ~ Agribusiness magazine mei 2024